II. MAHMUT DÖNEMİ (1808-1839): Modernleşmenin ve Reformların Yolculuğu

 

II. MAHMUT DÖNEMİ (1808-1839): Modernleşmenin ve Reformların Yolculuğu

Osmanlı İmparatorluğu'nun 30. padişahı olan II. Mahmut, 1808-1839 yılları arasında tahtta kalmış ve bu dönem boyunca imparatorluğun modernleşme ve reform çabalarının önemli bir öncüsü olmuştur. Kendi mahlası olan "Adli" ile şiirler yazan II. Mahmut, Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz gibi önemli Osmanlı padişahlarının babasıdır. II. Mahmut'un hükümdarlığı boyunca gerçekleşen önemli olayları ve reformları şu şekilde özetleyebiliriz:

Modern Ordu ve Yeniçerilerin İsyanı: II. Mahmut, hükümdarlığının başında Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa tarafından tahta çıkarıldı. İlk olarak 1808 yılında Ayanlar ile Senedi İttifak imzalayarak hükümdar olarak ayanların varlığını kabul etti. Ancak II. Mahmut'un en önemli hamlesi, Yeniçeri Ocağı'nın reformu oldu. Yeniçeri isyanlarının ardından kurulan "Sekban-ı Cedid" adlı yeni ordu, Yeniçeri Ocağı'nın isyanı sonrasında kaldırıldı.

Siyasi ve Sosyal Reformlar: II. Mahmut dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi ve sosyal alanlarda ciddi reformlar gerçekleştirdiği bir dönem olarak bilinir. Ayanlarla imzalanan Senedi İttifak, hükümdarın ayanlara bağlılığını ifade ettiği bir belgeydi. II. Mahmut, hükümetin merkezini yeniden düzenledi. Divan-ı Hümayun'un kaldırılmasıyla yerine bakanlıklar (Nazırlıklar) kuruldu. Adalet işlerinden sorumlu "Meclis-i Vala" kuruldu ve devlet işlerinin görüşüldüğü "Meclis-i Vükela" da başkanlığını sadrazamın yaptığı bir organ olarak oluşturuldu.

Modernleşme ve Eğitim Reformları: II. Mahmut, modernleşme çabalarını eğitim alanında da sürdürdü. 1821'de Mora Yarımadası'nda Rum İsyanı'nın çıkmasının ardından eğitim sistemi değiştirildi. "Rüştiye" adı verilen yeni tip ortaokullar açıldı. Ayrıca II. Mahmut, Osmanlı Devleti'nin ilk resmi Türkçe gazetesi olan "Takvim-i Vekayi"nin yayınlanmasını sağlayarak basın özgürlüğünün ilk adımlarını attı. İstanbul'da ilkokul zorunluluğunu getiren bir adım da bu dönemde atıldı.

Uluslararası İlişkiler ve Antlaşmalar: II. Mahmut dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun dış ilişkilerinde de önemli gelişmelere sahne oldu. 1823'te İran'daki Kaçar Hanedanlığı ile "Erzurum Antlaşması" imzalayarak sınırların yeniden belirlenmesine katkı sağladı. Ayrıca 1833 yılında Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın isyanının ardından müdahale eden Avrupa devletleri ile "Kütahya Antlaşması" imzalandı. Bu antlaşma sonucunda Mehmet Ali Paşa'ya Suriye Valiliği verildi.

II. Mahmut dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme ve reform çabalarının yoğunlaştığı ve bu alandaki ilk adımların atıldığı bir dönemdir. Siyasi, askeri, eğitim ve sosyal alanlarda gerçekleştirilen reformlar, imparatorluğun geleceğini şekillendiren önemli adımlar olarak tarihe geçmiştir. II. Mahmut'un liderliği ve cesareti, Osmanlı İmparatorluğu'nun modern dünyaya adapte olma sürecindeki en önemli aşamalardan birini temsil eder.

Osmanlı İmparatorluğu'nun 30. padişahı II. Mahmut'un hükümdarlığı, imparatorluğun modernleşme çabalarının ve siyasi zorlukların önemli bir dönemini temsil eder. 1808-1839 yılları arasında tahtta kalan II. Mahmut, çeşitli reformlar ve uluslararası ilişkilerdeki olaylarla dolu bir dönemi yönetti. İşte II. Mahmut döneminin önemli olayları ve reformları:

Müsadere Usulü ve Devlet Memurları: II. Mahmut döneminde uygulanan ve ölen devlet memurlarının mal varlıklarına el konulan "Müsadere Usulü", haksız bir uygulama olarak değerlendirilmiştir. Bu uygulama, memurların ölümü sonrası ailelerini zor durumda bırakıyordu. II. Mahmut, adaleti sağlamak amacıyla bu uygulamayı kaldırmış ve devlet memurlarının ailelerinin hakkını korumuştur.

Eğitim Reformları ve Rüştiye Okulları: II. Mahmut, eğitim alanında da önemli adımlar attı. Batılı tarzda ortaokullar olan "Rüştiye" okullarını açarak modern eğitimi teşvik etti. Bu okullar, öğrencilere daha geniş bir eğitim yelpazesi sunarak modern dünyaya ayak uydurmalarını sağladı.

Edirne Antlaşması ve Rumlar: 1830 yılında imzalanan Edirne Antlaşması, Rumların bağımsızlık kazandığı bir dönemin başlangıcını temsil eder. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun toprak kayıplarına ve bağımsızlık taleplerine yol açtı.

Cezayir İşgali ve Uluslararası Müdahale: 1830 yılında Cezayir toprakları Fransızlar tarafından işgal edildi. Bu durum, Osmanlı İmparatorluğu'nun gücünü ve toprak bütünlüğünü tehdit etti. Cezayir meselesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun içinde bulunduğu zorlu siyasi dengelerin bir yansımasıydı. Aynı dönemde Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın Osmanlı İmparatorluğu'na karşı başlattığı isyan, uluslararası müdahaleyi gerektiren bir krize dönüştü.

Tanzimat Fermanı ve Reform Hareketleri: II. Mahmut dönemi, Tanzimat Fermanı'nın hazırlıklarının başladığı bir dönemi işaret eder. Bu ferman, Osmanlı İmparatorluğu'nda gerçekleştirilecek reformları öngören ve modernleşmeye odaklanan önemli bir adımdı. Ancak Tanzimat Fermanı, II. Mahmut'un ölümünden sonra oğlu Sultan Abdülmecid zamanında ilan edildi.

II. Mahmut dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme, eğitim ve siyasi reformlarının atıldığı bir dönemi temsil eder. Hem iç hem de dış siyasi zorluklarla mücadele eden II. Mahmut, reformlarını gerçekleştirirken imparatorluğun geleceğini şekillendiren önemli adımları atmıştır. Bu dönem, Osmanlı İmparatorluğu'nun modern dünyaya ayak uydurma çabalarının ve değişiminin izlerini taşıyan bir dönem olarak tarihe geçmiştir.

👇 OSMANLI PADİŞAHLARI 👇