10.Sınıf Tarih | 5.Ünite Özet | Soru Cevap | 2025

10.Sınıf Tarih | 5.Ünite | Dünya Gücü Osmanlı | 2025

Osmanlı Devleti, 15. yüzyılın ortalarından 16. yüzyılın sonlarına kadar hem doğuda hem batıda büyük siyasi ve askeri başarılar elde ederek bir dünya gücü haline gelmiştir. Bu süreçte özellikle üç padişah dönemi öne çıkar: Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman. Bu dönemin gelişmeleri iki ana döneme ayrılarak incelenebilir.

---

5. ÜNİTE: DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453–1595)

Osmanlı Devleti, 15. yüzyılın ortalarından 16. yüzyılın sonlarına kadar hem doğuda hem batıda büyük siyasi ve askeri başarılar elde ederek bir dünya gücü haline gelmiştir. Bu süreçte özellikle üç padişah dönemi öne çıkar: Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman. Bu dönemin gelişmeleri iki ana döneme ayrılarak incelenebilir.

---

1453–1520 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler

Fatih Sultan Mehmet (1451–1481), Osmanlı Devleti’ni bir cihan devleti yapma hedefiyle önemli atılımlar gerçekleştirmiştir. En büyük başarısı ise hiç şüphesiz İstanbul’un fethidir.

İstanbul’un Fethi (6 Nisan – 29 Mayıs 1453), yalnızca Osmanlı tarihini değil, dünya tarihini de değiştiren bir olaydır. Bu fetihle birlikte Bizans İmparatorluğu tarihe karışırken, Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul olmuştur. Fethin ardından Ayasofya camiye dönüştürülmüş ve bu olay Orta Çağ’ın sonunu, Yeni Çağ’ın başlangıcını simgelemiştir.

Fatih Sultan Mehmet, denizcilik alanında da önemli politikalar izlemiş, özellikle Cenevizliler ve Venedikliler ile mücadele etmiş, Mora Yarımadası ve Trabzon Rum İmparatorluğu'nu Osmanlı topraklarına katmıştır. Bu sayede Karadeniz, bir Osmanlı iç denizi hâline gelmiştir.

II. Bayezid (1481–1512) döneminde iç ve dış sorunlarla mücadele edilmiştir. Kardeşi Cem Sultan ile yaşanan taht mücadelesi, Batı tarafından Osmanlı’ya karşı bir koz olarak kullanılmıştır. Dış politikada ise özellikle doğuda Safevilerle yaşanan gerginlikler öne çıkar. Bu dönemin sonunda şehzade Selim (Yavuz Sultan Selim), taht mücadelesini kazanarak II. Bayezid’in tahttan çekilmesini sağlamıştır.

Yavuz Sultan Selim (1512–1520), kısa süren padişahlığına rağmen Osmanlı’nın doğu siyasetinde çok etkili olmuştur. 1514’te Çaldıran Savaşı ile Safeviler yenilgiye uğratılmış, bu zafer doğudaki Şii etkisini kırmıştır. Ardından 1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye Savaşları ile Memlük Devleti ortadan kaldırılmış ve Halifelik kurumu Osmanlı Devleti’ne geçmiştir. Böylece Osmanlılar hem siyasi hem de dini liderliği ele geçirerek İslam dünyasının lideri konumuna gelmişlerdir.

---

1520–1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler

Bu dönemin en önemli figürü, Osmanlı’nın en uzun süre tahtta kalan ve en parlak dönemini yaşatan padişahı Kanuni Sultan Süleyman (1520–1566) olmuştur.

Avrupa Siyaseti açısından bakıldığında, Kanuni'nin ilk büyük başarısı 1521’de Belgrad’ın fethi olmuştur. Bu zaferle birlikte Osmanlı’nın Avrupa’daki askeri itibarı artmıştır. Ardından gelen 1526 Mohaç Meydan Muharebesi, Macaristan’ın Osmanlı topraklarına katılmasıyla sonuçlanmış ve Avrupa dengelerini derinden sarsmıştır. 1533 İstanbul Antlaşması ile Avusturya Arşidüklüğü, Osmanlı sadrazamına denk kabul edilerek Osmanlı diplomatik üstünlüğü pekiştirilmiştir.

Doğu Politikası kapsamında, Safevilerle olan mücadele sürmüş ve Tebriz ile Bağdat gibi önemli şehirler ele geçirilmiştir. Bu fetihler, doğu sınırlarını güvence altına almıştır.

Denizcilik faaliyetlerinde, özellikle Barbaros Hayreddin Paşa gibi kaptan-ı deryalar sayesinde Osmanlı Akdeniz’de hâkimiyet kurmuştur. 1538 Preveze Deniz Savaşı, Akdeniz’in Osmanlı denizi hâline gelmesini sağlamış ve bu zafer denizcilik tarihine damga vurmuştur.

Osmanlı-Safevi ilişkileri, bu dönemde de zaman zaman savaşa dönüşmüş, zaman zaman antlaşmalarla sonuçlanmıştır. Bu ilişkiler, doğudaki siyasi dengelerin belirlenmesinde etkili olmuştur.

Kapitülasyon politikası ise, ilk defa Kanuni döneminde Fransa’ya verilen kapitülasyonlarla başlamıştır. Bu ayrıcalıklarla, Osmanlı ekonomisine canlılık kazandırılması hedeflenmiş, aynı zamanda Avrupa’daki siyasi rekabet Osmanlı lehine değerlendirilmiştir.

---

Bu dönem, Osmanlı Devleti’nin askeri, siyasi, ekonomik ve kültürel anlamda zirveye çıktığı ve bir dünya devleti hâline geldiği süreçtir. Hem doğuda hem batıda genişleyen Osmanlı toprakları, aynı zamanda merkezî yönetimin ve kültürel gelişimin de güçlenmesini sağlamıştır.

SORU CEVAP

1. Fatih Sultan Mehmet döneminde ortaya çıkan Hicaz su yolları sorunu hangi devlet ile ilişkilerin bozulmasına neden olmuştur?
   Cevap: Memlükler

2. Ünlü denizci Barbaros Hayrettin Paşa hangi padişah döneminde Osmanlı hizmetine girerek kaptanı derya olmuştur?
   Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

3. Yavuz Sultan Selim döneminde hangi devletle Mercidabık ve Ridaniye savaşları yapılmıştır?
   Cevap: Memlükler

4. İstanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından himaye altına alınan Hristiyan mezhebi hangisidir?
   Cevap: Ortodoks

5. Hangi padişah zamanında Kırım alınarak Karadeniz Türk Gölü'ne dönüştürülmüştür?
   Cevap: Fatih Sultan Mehmet

6. Osmanlı Devleti zamanında "Orta Avrupa'nın Kapısı" olarak nitelendirilen şehir hangisidir?
   Cevap: Belgrad

7. Osmanlı tarihindeki "Cem Sultan Olayı" hangi padişah döneminde yaşanmıştır?
   Cevap: II. Bayezid

8. Hangi Osmanlı sadrazamı zamanında "Süveyş Kanal Projesi" ilk kez gündeme gelmiştir?
   Cevap: Sokollu Mehmet Paşa

9. 1869 yılında açılan ve Akdeniz ile Kızıldeniz'i birbirine bağlayan yapay su yolu (kanal) hangisidir?
   Cevap: Süveyş Kanalı

10. Süveyş Kanalıyla Akdeniz ile hangi deniz birbirine bağlanmıştır?
    Cevap: Kızıldeniz

11. Hangi padişah zamanında İstanbul boğazında Rumeli Hisarı yaptırılmıştır?
    Cevap: Fatih Sultan Mehmet

12. Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'un fethi için İstanbul boğazında yaptırdığı Kale hangisidir?
    Cevap: Rumeli Hisarı

13. Karadeniz kıyısında bulunan ve döneminin önemli bir liman kenti olan "Amasra" Fatih Döneminde kimlerden alınmıştır?
    Cevap: Cenevizliler

14. Hangi Osmanlı padişahı zamanında Şiiler tarafından Anadolu'da Şahkulu Ayaklanması çıkarılmıştır?
    Cevap: II. Bayezid

15. Yavuz Sultan Selim'in İran seferinde Safeviler'i yendiği savaş hangisidir?
    Cevap: Çaldıran Savaşı

16. Kanuni Sultan Süleyman'ın çıktığı son sefer hangisidir?
    Cevap: Zigetvar Seferi

17. Kanuni Sultan Süleyman zamanında kapitülasyon verilen ilk Avrupa ülkesi hangisidir?
    Cevap: Fransa

18. Kanuni dönemindeki Hint Deniz seferlerinde hangi Avrupa devleti ile savaşılmıştır?
    Cevap: Portekiz

19. Türk tarihinin en büyük deniz zaferi olarak kabul edilen savaş hangisidir?
    Cevap: Preveze Deniz Savaşı

20. Türk tarihinin en büyük deniz zaferi olarak kabul edilen Preveze Deniz savaşında Osmanlı donanmasına kumandanlık eden Kaptan-ı Derya kimdir?
    Cevap: Barbaros Hayrettin Paşa

21. Osmanlı tarihinde hangi adanın fethedilmesi İnebahtı Deniz Savaşı'na neden olmuştur?
    Cevap: Kıbrıs

22. Hangi Seferden sonra halifelik Osmanlı Devleti'ne geçmiştir?
    Cevap: Mısır Seferi

23. Osmanlı tarihinde Venediklilerin İstanbul'da bulundurdukları elçilere ne isim verilmiştir?
    Cevap: Balyos

24. Osmanlı Devleti'nin Safevilerle imzaladığı ilk resmi antlaşmanın ismi nedir?
    Cevap: Amasya Antlaşması

25. Hangi padişah zamanında Trabzon'daki Pontus Rum imparatorluğu'na son verilmiştir?
    Cevap: Fatih Sultan Mehmet

26. 1473 tarihli Otlukbeli Savaşı'nda Osmanlı ordusuna yenilen devlet hangisidir?
    Cevap: Akkoyunlular

27. Osmanlılar ile Akkoyunlular arasındaki Otlukbeli Savaşı nerede yaşanmıştır?
    Cevap: Erzincan

28. Memlüklere son veren Osmanlı padişahı kimdir?
    Cevap: Yavuz Sultan Selim

29. Avrupalıların yeni kıtalar, yollar ve yerler bulmalarına ne isim verilir?
    Cevap: Coğrafi Keşifler

30. Osmanlı tarihinde donanma komutanına ne isim verilmiştir?
    Cevap: Kaptan-ı Derya

31. Osmanlı Devleti'nin Anadolu'daki Türkmenleri Balkanlarda fethedilen yerlere yerleştirmesi siyasetine ne isim verilmiştir?
    Cevap: İskan

32. Mohaç Meydan Savaşı'nda Macarları yenilgiye uğratan Osmanlı padişahı kimdir?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

33. Hangi padişah zamanında yapılan Preveze Deniz Savaşı ile Haçlı donanması bozguna uğratılmıştır?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

34. Otlukbeli Savaşı'nda Fatih Sultan Mehmet'e karşı ağır bir yenilgi alan Akkoyunlu hükümdarı kimdir?
    Cevap: Uzun Hasan

35. Hangi padişah zamanında İspanya'da zulme uğrayan Yahudiler ve Müslüman Araplar kurtarılmışlardır?
    Cevap: II. Bayezid

36. Yavuz Sultan Selim zamanında yapılan hangi savaşla Dulkadiroğulları Beyliği Osmanlıların egemenliğine girmiştir?
    Cevap: Turnadağ Savaşı

37. Hangi padişah zamanında Kırım Hanlığı Osmanlı Devleti'ne bağlı bir hanlık haline gelmiştir?
    Cevap: Fatih Sultan Mehmet

38. Fatih döneminde İtalya üzerine yapılan Otranto Seferi'nde Osmanlı donanmasına kumandanlık eden devlet adamı kimdir?
    Cevap: Gedik Ahmet Paşa

39. İstanbul'un fethinden önce Osmanlı Devleti'ne başkentlik eden şehir hangisidir?
    Cevap: Edirne

40. Yaşadığı dönemin önemli tarihçilerinden biri olan İdris-i Bitlis'i hangi padişah zamanında Osmanlı Devleti'nin hizmetine girmiştir?
    Cevap: II. Bayezid

41. Hangi padişah zamanında İslam dinine ait Kutsal Emanetler İstanbul'a getirilmiştir?
    Cevap: Yavuz Sultan Selim

42. "Şirpençe" veya diğer bir adıyla "Aslan Pençesi" adı verilen bir çıban yüzünden 49 yaşında hayatını kaybeden Osmanlı padişahı kimdir?
    Cevap: Yavuz Sultan Selim

43. Osmanlı Devleti en ihtişamlı dönemini hangi padişah zamanında yaşamıştır?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

44. Kanuni döneminde imzalanan hangi antlaşmaya göre Avusturya Arşidüklüğü (Kralı) protokolde Osmanlı sadrazamına denk sayılmıştır?
    Cevap: İstanbul Antlaşması

45. Kanuni Sultan Süleyman'ın hayatını kaybettiği "Zigetvar Kalesi" günümüzde hangi ülkenin toprağıdır?
    Cevap: Macaristan

46. Fatih Sultan Mehmet döneminde fethedilen Mora Yarımadası günümüzde hangi ülkenin toprağıdır?
    Cevap: Yunanistan

47. Osmanlılar ile İran arasında yapılan ilk resmi antlaşma hangisidir?
    Cevap: Amasya Antlaşması

48. Osmanlı tarihinde devletler arası ilişkilerde maruz kalınan davranışa aynı şekilde karşılık verme prensibine ne isim verilmiştir?
    Cevap: Mütakabiliyet

49. 200 yıl civarında Osmanlı Devleti'nin hakimiyeti altında kalan Girit Adası günümüzde hangi ülkenin toprağıdır?
    Cevap: Yunanistan

50. Kanuni Sultan Süleyman döneminde fethedilen Rodos Adası günümüzde hangi ülkenin toprağıdır?
    Cevap: Yunanistan

51. "Trablusgarp Fatihi" olarak da bilinen Turgut Reis hangi adanın kuşatılması sırasında hayatını kaybetmiştir?
    Cevap: Malta

52. Hangi Osmanlı padişahı zamanında Hint Okyanusuna 4 sefer düzenlenmiştir?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

53. Afrika'nın güneyindeki Ümit Burnu'nu bulan ünlü Portekizli denizci kimdir?
    Cevap: Bartelmi Diyaz

54. Hindistan'a ilk kez ulaşan Portekizli ünlü denizci kimdir?
    Cevap: Vasco da Gama

55. Dünyanın çevresini ilk dolaşan ünlü Portekizli denizci ve kaşif kimdir?
    Cevap: Magellan

56. Hangi gelişmeden sonra Akdeniz limanları önemli kaybederken Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazanmıştır?
    Cevap: Coğrafi Keşifler

57. Hangi gelişmeden sonra Akdeniz limanları eski önemini kaybetmiş ve Osmanlı Devleti'nin gümrük gelirleri artmıştır?
    Cevap: Coğrafi Keşifler

58. Kanuni, II. Selim ve III. Murat'a sadrazamlık yapan Osmanlı devlet adamı kimdir?
    Cevap: Sokollu Mehmet Paşa

60. Kıbrıs'ın fethinde Osmanlı Donanması'na kumandanlık eden kaptan kimdir?
    Cevap: Lala Mustafa Paşa

61. Hangi padişah döneminde Osmanlı Devleti'nde ilk kez 3. sefer olarak Haccı yapmak için kervanlar organize edilmiştir?
    Cevap: IV. Murad

62. Hangi Osmanlı padişahı Batı Avrupa'da ilk defa büyükelçi göndermiştir?
    Cevap: III. Murad

63. Osmanlı Devleti'nin en büyük kara zaferi olan Mohaç Meydan Muharebesi'ni hangi padişah kazanmıştır?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

64. Osmanlı Devleti'nin tarihindeki en büyük deniz zaferi olarak kabul edilen Preveze Deniz Zaferi hangi padişah döneminde kazanılmıştır?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

65. Hangi padişah dönemi, Osmanlı'nın Avrupa'daki en geniş sınırlarını kapsadığı dönemi oluşturmuştur?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

66. Osmanlı tarihinde, Rodos adasının alınmasında önemli rol oynayan Osmanlı kaptanı kimdir?
    Cevap: Barbaros Hayrettin Paşa

67. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı İmparatorluğu'nun başkentinin bulunduğu şehir hangisidir?
    Cevap: İstanbul

68. Hangi Osmanlı padişahı, Osmanlı'dan sonra Avrupa'nın en güçlü hükümdarı olarak kabul edilmiştir?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

69. Kanuni Sultan Süleyman döneminde hangi Avrupa ülkesine karşı Osmanlı Devleti'nin zafer kazandığı önemli deniz zaferi gerçekleşmiştir?
    Cevap: İspanya

70. Osmanlı Devleti'ne ait olan ilk ay tutulması gözlemi hangi padişahın zamanında yapılmıştır?
    Cevap: III. Murad

71. Osmanlı Devleti'ne ait olan ilk elçilik yola çıkışı hangi padişah dönemine dayanır?
    Cevap: III. Murad

72. Osmanlı İmparatorluğu'nda İstanbul'dan sonra en önemli deniz limanları olarak kabul edilen yerler hangileridir?
    Cevap: İzmir ve Trabzon

73. Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman, Avrupa'da hangi meşhur denizci ile çatışma yaşamıştır?
    Cevap: Andrea Doria

74. Hangi Osmanlı padişahı, Cezayir'i Osmanlı topraklarına katmıştır?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

75. Osmanlı Devleti'nin ilk toprak kaybı ne zaman gerçekleşmiştir?
    Cevap: 16. yüzyılda, Kanuni Sultan Süleyman'dan sonra

76. Osmanlı'da Hicaz Demiryolu'nu inşa etmeyi planlayan padişah kimdir?
    Cevap: II. Abdülhamid

77. Osmanlı'da en fazla toprak kaybı yaşayan padişah kimdir?
    Cevap: IV. Murad

78. Hangi Osmanlı padişahı zamanında Osmanlı Devleti'nin son büyük fetihleri gerçekleştirilmiştir?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

79. Hangi Osmanlı padişahı, tahta çıkmasından kısa bir süre sonra Memlüklerle yaptığı savaşla Kızıldeniz'den Süveyş Kanalı'na kadar olan bölgeyi ele geçirmiştir?
    Cevap: Yavuz Sultan Selim

80. Yavuz Sultan Selim'in 1516-1517 yıllarında gerçekleştirdiği Mısır Seferi, hangi devlete son vermiştir?
    Cevap: Memlükler

81. Yavuz Sultan Selim'in Mısır'da Memlükler'e karşı kazandığı savaşın adı nedir?
    Cevap: Mercidabık Savaşı

82. Osmanlı padişahı IV. Murad, hangi içkiyi yasaklamıştır?
    Cevap: Alkol

83. Kanuni Sultan Süleyman zamanında Süveyş Kanalı'nın kullanılması hangi önemli deniz yolunun geçişi için önemlidir?
    Cevap: Kızıldeniz

84. IV. Murad, içki yasağını uygulamak için hangi uygulamayı getirmiştir?
    Cevap: Sert cezalar

85. Kanuni Sultan Süleyman, Osmanlı'da hangi önemli deniz zaferini kazandı?
    Cevap: Preveze Deniz Savaşı

86. Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı Devleti'ne katıldıktan sonra hangi önemli görevde bulunmuştur?
    Cevap: Kaptan-ı Derya

87. Hangi padişahın döneminde Osmanlı Devleti'nin deniz gücü zirveye ulaşmıştır?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

88. Hangi Osmanlı padişahı zamanında İstanbul'da çok büyük kütüphaneler açılmıştır?
    Cevap: Kanuni Sultan Süleyman

89. Osmanlı Devleti'nde Kanuni Sultan Süleyman'dan önce deniz savaşları hangi padişah döneminde büyük bir öneme sahip olmuştur?
    Cevap: Fatih Sultan Mehmet

KAYNAK: muallimitarih.blogspot.com

 

İlginizi Çekebilecek Yayınlar: