Kurtuluş Savaşı - Kronoloji

 

Milli Mücadele Dönemi Kronolojisi

13 Ekim 1918

Suriye-Filistin Cephesi'nin kapanmasından sonra Mustafa Kemal’in İstanbul’a dönmesi ve boğazda demirleyen İtilaf Devletlerine ait gemileri görünce “Geldikleri gibi giderler” sözünü söylemesi.

21 Aralık 1918

Mebusan Meclisinin Sultan Vahdettin tarafından kapatılması.

15 Mayıs 1919

Paris Barış Konferansı'ndan sonra Yunanlıların İzmir’i işgal etmesi. (Yunan işgaline ilk kurşunu atan Gazeteci Hasan Tahsin hayatını kaybetmiştir. İzmir’in Konak ilçesinde bulunan İlk Kurşun Anıtı, 1974 yılında Hasan Tahsin’in anısına dikilmiştir.)

16 Mayıs 1919

9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal, Samsun’a gitmek üzere 16 Mayıs’ta İstanbul’dan çıkmıştır. Mustafa Kemal, Bandırma Vapuru ile yaptığı 3 günlük deniz yolculuğundan sonra Samsun’a ulaşmıştır.

19 Mayıs 1919

Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkması (Milli Mücadele'nin başlangıcı kabul edilir.)

22 Mayıs 1919

Mustafa Kemal’in Samsun Raporu’nu hazırlaması ve İstanbul hükümetine göndermesi.

28 Mayıs 1919

Mustafa Kemal’in Samsun’un ilçesi Havza’ya geçtikten sonra Havza Genelgesi’ni yayımlaması. (Bu genelgede işgallerin protesto edilmesi istenmiştir.) (Bu genelgeden rahatsızlık duyan Damat Ferit Hükümeti, Mustafa Kemal’e İstanbul’a geri dön çağrısı yapmıştır.)

22 Haziran 1919

Havza’dan sonra Amasya’ya geçen Mustafa Kemal’in, Amasya Genelgesini yayımlaması. (Milli Mücadele’nin amaç, yöntem ve gerekçesi belirlenmiştir. Milli Mücadele’nin yol haritası çizilmiştir.)

28 Haziran-12 Temmuz 1919

Balıkesir Kongresi toplanmıştır. Bu kongre, Yunanlıların İzmir’i işgal etmesinden sonra kurulmuştur. Batı Anadolu’daki Kuvayı Milliye birlikleri organize edilmeye çalışılmıştır.

3 Temmuz 1919

Mustafa Kemal’in Erzurum’a geçmesi.

8 Temmuz 1919

Erzurum Kongresi öncesi Mustafa Kemal’in askerlik görevinden istifa etmesi.

23 Temmuz-7 Ağustos 1919

Erzurum Kongresi toplanmıştır. (Bu kongre; Şark Vilayetleri Müdafaai Hukuk Cemiyeti ve Trabzon Muhafazai Hukuk Cemiyeti tarafından organize edilmiştir.) (Bu kongrede; Temsil Heyeti kuruldu, manda ve himaye reddedildi.)

16-25 Ağustos 1919

Alaşehir Kongresi toplanmıştır. (İzmir’de başlayan işgaller sonucu Manisa’da toplanmıştır.)

2 Eylül 1919

Mustafa Kemal’in Sivas’a geçmesi.

Eylül 1919

Ali Galip Olayı: Damat Ferit tarafından görevlendirilen Elazığ Valisi Ali Galip, Sivas Kongresi’ni dağıtmak ve Mustafa Kemal’i tutuklamak istemiş fakat amacına ulaşamamıştır.

4-11 Eylül 1919

Sivas Kongresi toplanmıştır. (Amasya Genelgesi’nde, Sivas’ta bir kongrenin toplanması çağrısı yapılmıştı.)

4 Eylül 1919

Sivas Kongresi’nde Temsil Heyeti kurulmuş ve Mustafa Kemal, Temsil Heyeti başkanı seçilmiştir.

7 Eylül 1919

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. (Ülke geneli yararlı cemiyetler, Sivas Kongresi’nde tek çatı altında toplanmıştır.)

9 Eylül 1919

Ali Fuat Paşa, Temsil Heyeti tarafından Batı Cephesi Kuvayı Milliye Birlikleri komutanı olarak atanmıştır (Sivas Kongresi).

14 Eylül 1919

İrade-i Milliye Gazetesi yayımlanmıştır. (Milli Mücadele hareketinin yarı resmi yayın organı olarak çalışmıştır.) (Milli Mücadele döneminde halk bilgilendirilmiş, bilinçlendirilmeye çalışılmıştır.)

6 Ekim 1919

Damat Ferit’in yerine Ali Rıza Paşa’nın Sadrazam olması ve hükümetini kurması.

20-22 Ekim 1919

Amasya Görüşmeleri yapılmıştır. (Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal ile İstanbul Hükümeti adına Bahriye Nazırı Salih Paşa Amasya’da bir araya gelmişlerdir.) (Bu görüşmelerde İstanbul’da Son Osmanlı Mebusan Meclisinin toplanmasına karar verilmiştir.)

7 Kasım 1919

Mustafa Kemal, Son Osmanlı Mebusan Meclisine Erzurum’dan milletvekili seçilmiştir.

10 Aralık 1919

Müdafaa-i Hukuk Kadınlar Şubesi kurulmuştur.

27 Aralık 1919

Mustafa Kemal ve Temsil Heyeti, Ankara’ya gelmiştir. (Mustafa Kemal, kendisi hakkında Damat Ferit hükümeti tarafından çıkarılan yakalama ve tutuklama kararları nedeniyle İstanbul yerine Ankara’ya geçmiştir.)

Ocak 1920

Ankara’da Hakimiyet-i Milliye Gazetesi yayımlanmıştır. (İrade-i Milliye Gazetesi’nin yerine kurulmuştur.)

12 Ocak 1920

Son Osmanlı Mebusan Meclisi toplanmıştır. (Mustafa Kemal, Erzurum’dan milletvekili olarak seçilmiş; fakat Damat Ferit’in kendisi hakkındaki tutuklama kararları nedeniyle Son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne katılmamıştır.) (Felah-ı Vatan Grubu kurulmuştur.)

28 Ocak 1920

Misak-ı Milli Kararları, Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde kabul edilmiştir. (Misak-ı Milli sınırları çizilmiş ve kapitülasyonlar reddedilmiştir.)

12 Şubat 1920

Maraş, Fransız işgalinden kurtarılmıştır. (Maraş’a 1925 yılında “İstiklal Madalyası” verilmiş, 1973 yılında “Kahraman” unvanı verilmiştir.)

8 Mart 1920

Ali Rıza Paşa’nın istifasıyla Salih Paşa hükümeti kurulmuştur.

16 Mart 1920

İtilaf Devletleri, İstanbul’u resmen işgal etmiştir. (Misak-ı Milli kararlarından rahatsızlık duyan İtilaf Devletleri, İstanbul’u işgal etmiş ve Mebusan Meclisi üzerinde baskı kurmaya çalışmıştır.)

18 Mart 1920

Son Osmanlı Mebusan Meclisi kapanmıştır. (İstanbul’un işgali sonrasında Meclis çalışamaz hale gelmiştir.)

6 Nisan 1920

Ankara’da Anadolu Ajansı kurulmuştur. (Türk Kurtuluş Savaşı hakkındaki haberleri duyurmak amacıyla kurulmuştur.)

11 Nisan 1920

Urfa, Fransız işgalinden kurtarılmıştır. (1984 yılında Urfa’ya “Gazi” unvanı verilmiş, 2016 yılında ise İstiklal Madalyası verilmiştir.)

18-26 Nisan 1920

San Remo Konferansı toplanmıştır. (Osmanlı Devleti ile imzalanan Sevr Antlaşması’nın taslağı bu konferansta hazırlanmıştır.) (İtalya’nın San Remo şehrinde toplanmıştır.)

23 Nisan 1920

Büyük Millet Meclisi açılmıştır. (Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin kapanmasından sonra Mustafa Kemal’in çağrısı üzerine Milli Mücadele yanlıları Ankara’da toplanmıştır.) (Mustafa Kemal, Ankara’dan milletvekili olarak seçilmiş ve Meclis Başkanı ile Hükümet Başkanı seçilmiştir.)

29 Nisan 1920

Vatana ihanet suçuna dair bir yasa olan Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır. (12 Nisan 1991 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır.)

11 Eylül 1920

TBMM’de “Firariler Hakkında Kanun” çıkarılmıştır.

11 Eylül 1920

İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur. (Asker kaçakları, casuslar, bozguncular, düşmanla iş birliği yapanlar ve vatana ihanet eden suçlular için oluşturulmuştur.) (Toplamda 14 İstiklal Mahkemesi kurulmuştur.)

24 Ekim 1920

Ali Fuat Paşa komutasındaki Kuvayı Milliye birlikleri, Gediz Muharebesi’nde Yunanlılara yenilmiştir. (Bu yenilgi sonrası TBMM, Batı Cephesi’nde düzenli ordunun kurulmasına karar vermiştir.)

31 Ekim 1920

Kazım Karabekir Paşa, orgeneral rütbesine yükseltilmiştir.

10 Ağustos 1920

Sevr Antlaşması imzalanmıştır. (İtilaf Devletleri ile Osmanlı Saltanat Şurası arasında imzalanmıştır.) (Meclis tarafından onaylanmadığı için yürürlüğe girmemiştir.) (Osmanlı toprakları bu antlaşmayla İtilaf Devletleri arasında paylaştırılmıştır.)

7 Ekim 1920

Ceride-i Resmiye Gazetesi yayımlanmıştır. (TBMM’nin resmi gazetesi olarak yayın hayatına başlamıştır.) (Meclis ve Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan yasa, kararname, yönetmelik ve genelgeleri yayımlayan bir organdır.)

2-3 Aralık 1920

TBMM ile Ermenistan arasında Gümrü Antlaşması imzalanmıştır. (TBMM’nin imzaladığı ilk resmi antlaşmadır.) (TBMM adına Kazım Karabekir bu antlaşmayı imzalamıştır.) (Bu antlaşma ile TBMM’yi resmen tanıyan ilk devlet Ermenistan olmuştur.)

10 Aralık 1920

TBMM’nin çıkardığı yasayla Kuvayı Milliye birliklerinin yerine Düzenli Ordu kurulmuştur. (Batı Cephesi’ne İsmet Paşa ile Refet Paşa görevlendirilmiştir. Kuvayı Milliye birliklerinin başında bulunan Ali Fuat Paşa ise Moskova’ya büyükelçi olarak atanmıştır.)

6-10 Ocak 1921

Birinci İnönü Savaşı yapılmıştır. (İsmet Paşa komutasındaki düzenli ordu, Yunanlılara karşı önemli bir zafer kazanmıştır.) (Düzenli ordunun ilk başarısıdır.) (Bu zaferden sonra İsmet Paşa’nın rütbesi generalliğe yükseltilmiştir.)

20 Ocak 1921

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edilmiştir. (Türkiye’nin ilk anayasasıdır. Kısa olup kişi haklarına yer verilmemiştir.)

6 Şubat 1921

İşgal altındaki Antep’e “Gazi” unvanı verilmiştir. (2008 yılında Antep’e İstiklal Madalyası da verilmiştir.)

21 Şubat - 12 Mart 1921

Londra Konferansı toplanmıştır. (Birinci İnönü Savaşı’ndan sonra gerçekleşmiştir.) (İtilaf Devletleri, bazı değişikliklerle Sevr Antlaşması’nı Türk tarafına kabul ettirmek istemiş fakat sonuç alınamamıştır.)

1 Mart 1921

Türk-Afgan Dostluk Antlaşması imzalanmıştır. (TBMM’yi tanıyan ilk Müslüman devlet Afganistan olmuştur. Ayrıca TBMM’yi ziyaret eden ilk yabancı devlet adamı Afgan kralıdır.)

12 Mart 1921

İstiklal Marşı kabul edilmiştir. (Maarif Vekaleti’nin düzenlediği yarışmada Mehmet Akif Ersoy tarafından yazılmıştır.) (İlk kez Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından mecliste okunmuştur.) (İlk bestesi Ali Rıfat Çağatay, günümüzdeki bestesi ise Osman Zeki Üngör tarafından yapılmıştır.)

16 Mart 1921

Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalanmıştır. (TBMM’yi tanıyan ilk Batılı devlet Sovyet Rusya olmuştur.) (Misak-ı Milli sınırlarından verilen ilk taviz olan Batum, Gürcistan’a bırakılmıştır.)

26 Mart - 1 Nisan 1921

İkinci İnönü Savaşı yapılmıştır. (Mustafa Kemal, İsmet Paşa’ya gönderdiği telgrafta: "Bu savaşta sadece düşmanı değil, bu milletin makus (kara) talihini de yendiniz." demiştir.)

10 - 22 Temmuz 1921

Eskişehir-Kütahya Savaşı yapılmıştır. (Düzenli ordunun ilk yenilgisidir.) (Türk Ordusu, Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmiş; Kütahya ve Eskişehir işgal edilmiştir. Ankara işgal tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.) (Meclisin Ankara’dan Kayseri’ye taşınması fikri gündeme gelmiş fakat kabul edilmemiştir.)

16 - 21 Temmuz 1921

Maarif (Eğitim) Kongresi toplanmıştır.

5 Ağustos 1921

Başkomutanlık Yasası kabul edilmiştir. (Mustafa Kemal’e başkomutanlık yetkisi verilmiştir. Meclisin yasama ve yürütme yetkileri 3 aylığına Mustafa Kemal’e devredilmiştir.)

7 - 8 Ağustos 1921

Tekâlif-i Milliye Emirleri yayımlanmıştır. (Ordunun giyecek, ayakkabı, araç-gereç ve vasıta ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır.)

23 Ağustos - 13 Eylül 1921

Sakarya Meydan Savaşı’nda büyük bir zafer kazanılmıştır.

19 Eylül 1921

Sakarya Savaşı’nda yaralanan Mustafa Kemal’e “Gazi” unvanı verilmiş ve gösterdiği başarıdan dolayı “Mareşal” rütbesi verilmiştir.

13 Ekim 1921

Sakarya Savaşı’ndan sonra Sovyetler Birliği’nin himayesinde bulunan Kafkas ülkeleri ile Kars Antlaşması imzalanmıştır. (Doğu sınırımız kesin olarak bu antlaşmayla çizilmiştir. Türkiye’nin Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan ile sınırları bu antlaşmayla belirlenmiştir.)

20 Ekim 1921

Sakarya Savaşı’ndan sonra Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalanmıştır. (Kurtuluş Savaşı’ndaki Güney Cephesi kapanmıştır.) (Hatay hariç bugünkü Suriye-Türkiye sınırı bu antlaşma ile belirlenmiştir.)

25 Aralık 1921

İşgalci Fransız birlikleri Antep’i boşaltmıştır. (“Gazi” unvanını almış olan Antep’e 2008 yılında İstiklal Madalyası verilmiştir.)

26 Ağustos 1922

Büyük Taarruz Afyon’dan (Kocatepe) başlamıştır.

30 Ağustos 1922

Başkomutanlık Meydan Savaşı yapılmıştır. (Dumlupınar Meydan Savaşı) Yunanlılar ağır bir yenilgi almış ve işgal ettikleri yerlerden geri çekilmişlerdir.

31 Ağustos 1922

Başkomutanlık Savaşı’ndan sonra Fevzi Çakmak’a Mareşal rütbesi verilmiştir. İsmet İnönü’nün korgeneral rütbesine yükselmiştir.

1 Eylül 1922

Atatürk "Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!" sözünü söylemiştir.

1 Eylül 1922

Uşak, Yunan işgalinden kurtarılmıştır.

2 Eylül 1922

Eskişehir, Yunan işgalinden kurtarılmıştır.

3 Eylül 1922

Fevzi Çakmak’a Mareşal unvanı verilmiştir.

6 Eylül 1922

Balıkesir, Yunan işgalinden kurtarılmıştır.

7 Eylül 1922

Aydın, Yunan işgalinden kurtarılmıştır.

8 Eylül 1922

Manisa, Yunan işgalinden kurtarılmıştır.

9 Eylül 1922

İzmir, Yunan işgalinden kurtarılmıştır.

10 Eylül 1922

Bursa, Yunan işgalinden kurtarılmıştır.

23 Eylül 1922

İngilizler ateşkes talep etmiştir.

3 - 11 Ekim 1922

Mudanya Mütarekesi (Ateşkesi) görüşmeleri yapılmıştır. (Mütareke görüşmelerinde TBMM’yi İsmet Paşa temsil etmiştir. İngiltere, Fransa, İtalya ve Türkiye bu görüşmelere katılmıştır.)

11 Ekim 1922

Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla Kurtuluş Savaşı sona ermiş ve diplomatik dönem başlamıştır.

1 Kasım 1922

Saltanat kaldırılmıştır. Osmanlı Devleti resmen yok sayılmıştır.

17 Kasım 1922

Sultan Vahdettin ülkeden ayrılmıştır. (Padişah Malta Adası’na gitmiştir.)

22 Kasım 1922

Lozan Konferansında birinci tur görüşmeleri başlamıştır.

4 Şubat 1923

Lozan Konferansında birinci tur görüşmeleri sona ermiştir.

17 Şubat 1923

İzmir İktisat Kongresi toplanmıştır. (Türkiye’nin ekonomik bağımsızlığı için düzenlenmiştir.)

1 Nisan 1923

Türkiye’de seçimler yapılmıştır.

24 Nisan 1923

Lozan Konferansında ikinci tur görüşmeler başlamıştır.

24 Temmuz 1923

Lozan Barış Antlaşması imzalanmıştır.

9 Eylül 1923

Halk Fırkası kurulmuştur. (24 Kasım 1924’te “Cumhuriyet” adı eklenmiştir.)

29 Ekim 1923

Cumhuriyet ilan edilmiştir. (Milli Egemenliğin kabulüyle devletin rejim sorunu çözülmüştür.)

Benzer İçerikler